CHP’li Ulaş Karasu, yap-işlet-devret projelerinde şirketlere sadece garanti ödemeleri değil, dövizdeki artıştan kaynaklanan kur farklarının da aktarıldığını açıkladı. Sayıştay raporlarına göre son 10 yılda ödenen kur farkı 140 milyar lirayı aştı.

Bütçeye getirdiği yük nedeniyle eleştiri konusu olan yap-işlet-projeleri için verilen “garantilerin” yanı sıra şirketlere ödenen “kur farkı” da her yıl katlanarak artıyor. Döviz yükseldikçe bu projeleri yapan şirketlere “kur farkı” ödeniyor. CHP Genel Başkan Yardımcısı Ulaş Karasu, geçen yıl yapılan ödeme 20.5 milyar lira olurken son 10 yılın faturasının ise 140 milyar lirayı aştığını vurguladı.  

CHP’li Karasu, Sayıştay’ın Genel Uygunluk Bildirimi Raporu’na dikkat çekti. Raporla, önemli bir bölümü iktidara yakın müteahhitler tarafından üstlenilen yap-işlet-devret modeli Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin ağır maliyetinin bir kez daha görüldüğünü belirten Karasu’nun değerlendirmesine göre, 2024 yılında kur farkı hariç verilen garanti tutarı 105 milyar 226 milyon 749 bin 557 TL oldu. 2024 yılında Hazine garantili dış kredi kullanan kamu kurum ve kuruluşları tarafından 762 milyar 384 milyon TL tutarında ödeme yapılırken bu tutarın 20 milyar 502 milyon TL’sini ise “kur farkı” oluşturdu. Karasu, iktidarın bu projeleri, “milletin cebinden tek kuruş çıkmıyor” diyerek savunduğuna işaret etti. 

FİRMALAR İSTEDİ, OLDU

Karasu, daha önce ihale sözleşmelerine göre yılda bir kere yapılan garanti ödemelerinin, “yandaş firmaların” talebi üzerine yılda 4 defaya çıkarıldığına dikkat çekti. Sözleşmelerine göre, gerçekleştikten itibaren 16 ay sonra ödemesi yapılan garanti ödemeleri, daha sonra yılda 3 aya düşürüldü. Karasu, ödemelerin bu şekilde erken yapılmasının finansal maliyetinin de yurttaşa yüklendiğini kaydetti. 

KATLANARAK ARTTI

Sayıştay raporlarına göre 2014 yılında 4.6 milyar lira olan “kur farkı” ödemesi 2024 yılına gelindiğinde 20.5 milyar TL’ye fırladı. 2014’ten 2024 yılına kadar toplamda 140.8 milyar TL’yi buldu. “Şirketlere, gelmeyen yolcu, uçmayan uçak, hastalanmayan yurttaş için ödeme yapmak bir yana, bu bedele artan döviz kuru, ABD ve AB ülkelerindeki yükselen enflasyondan kaynaklanan farklar da eklenerek ödeme yapılıyor” diyen Karasu, “kur farkının” yapılan dolar ve euro bazlı sözleşme hükümleri gereği ilgili yıllardaki dolar kurundan TL’ye çevrilerek hesaplandığına dikkat çekti. Karasu, “Yani bu yıllar içinde aslında Hazine’nin kasasından çıkan kur farkı tutarı çok daha fazla” dedi. Karasu, şunları söyledi:

“Bu paralarla yeni havaalanları, yeni köprüler, yeni otoyollar, yeni öğrenci yurtları yapılabilirdi. Bu durum, tam anlamıyla halkın bütçesinden rant zengini şirketlerin kasasına bağlanan hortumdan başka bir şey değil. Amerikan Başkanı ile beş dakika fotoğraf vermek için her yolu deneyen bu iktidar, kurduğu bu düzenle kendine yakın şirketlerin zenginliğine zenginlik katmayı sürdürüyor. Esnafa, çiftçiye, emekliye, memura, gençlere ise sadece vaat ve sefaleti reva görüyor.” 

11 YILDA 140.8 MİLYAR LİRA

CHP’li Karasu, Sayıştay raporlarına göre son yıllardaki “kur farkı” ödemelerini şöyle sıraladı: 2014: 4 milyar 652 milyon 884 bin 235 TL. 2015: 9 milyar 284 milyon 858 bin 675 TL. 2016: 3 milyar 748 milyon 570 bin 280 TL. 2017: 8 milyar 798 milyon 220 bin 568 TL. 2018: 25 milyar 117 milyon 477 bin 188 TL. 2019: 10 milyar 117 milyon 321 bin 727 TL. 2020: 16 milyar 230 milyon 588 bin 127 TL. 2021: 14 milyar 996 milyon 501 bin 804 TL. 2022: 11 milyar 552 milyon 695 bin 757 TL. 2023: 17 milyar 887 milyon 301 bin 403 TL. 2024: 20 milyar 502 milyon 707 bin 563 TL.