Belirsizliğin hakim olduğu bir süreçten geçiyoruz. Belirsizlikle yaşamak, geleceğe dair kesin planlar yapamamak hepimizi zorlamakta ve kaygılandırmakta. Bu da bizim daha keyifsiz ve huzursuz hissetmemize neden olabilir. Kendimizi tehlikede hissediyoruz ve ne olacağını bilmiyoruz. Her bireyin belirsizliğe vereceği tepki farklıdır. ⠀ ⠀ 

Unutmamamız gereken bir gerçek var: Hayatımızda meydana gelen birçok şey üzerinde kontrol sahibi değiliz. Kontrol edemediğimiz şeylere odaklanmak (örn. Bu virüsün ortaya çıkışı, başka insanların davranışları) enerjimizi ve dikkatimizi, kontrol edebildiklerimizden (örn. Kendi davranışlarımız) uzaklaştırır. Bu süreçte de, kontrolümüz dışında olan belirsizlikleri yok edemeyiz ama baş etmeyi yani belirsizliğe tahammül etmeyi öğrenirsek bu süreci kendimiz için kolaylaştırabiliriz. Bunun için, hayatta her şeyi kontrol edemediğimiz gerçeğini kabullenmek ilk adım. Kabullenmek, onaylamak değil, gerçeği olduğu gibi görmek anlamına geliyor.  Bu sayede farkındalığımız ve sorunları çözme potansiyelimizi artar. Bu sürecin belirsizliği şuan bizim kontrolümüzde olmayan bir durum ama bu durumda nasıl davrandığımız, bu süreci nasıl değerlendirdiğimiz, kendimize nasıl baktığımız bizim kontrolümüzde olan kısım. Yani kontrol edemediğimiz durumlarda, tepkimiz ve davranışlarımız bizim kontrolümüzde. Kontrol edebildiklerimize odaklanmak bu süreci en az hasarla atlamamıza yardımcı olacaktır.

Geleceğin belirsizliğine odaklanmaktan, farkında olmadan şimdiki zamanı kaçırabiliriz. Oysa ki geçmişi değiştirme gücümüz ve gelecekte ne olacağını kesin olarak bilme imkanımız yok. Yani aslında elimizde şey “şu an”. O zaman odak noktamızı şimdiki zamana verirsek ve elimizde olan “an”ları değerlendirirsek, bizim için daha gerçekçi ve faydalı olur. Bu yüzden içinde bulunduğumuz ana odaklanmak, bu belirsizlikle baş etmek adına yapabileceğimiz en iyi şeylerden biri. Bedensel hislerimizin ve duygularımızın farkında olmak önemli. “Şu an nasıl hissediyorum?” “Şimdi aklımdan ne geçiyor?” “Şu an neye ihtiyacım var?” gibi soruları kendimize yöneltmek, belirsizliğin verdiği kaygıyı azaltmakta işe yarayabilir. Odak noktamızı geleceğin belirsizliğinden çıkarıp, şu anımızı kontrol edebildiğimizi görmek kendimizi daha güçlü hissettirecektir. ⠀ ⠀ 

Olumsuz bir durumda, zihnimiz gerçeği çarpıtarak olanı olduğu gibi değerlendirmemizde aksaklık yaşatabilir, en kötü senaryoyu gerçek gibi algılayabilir. Bu da kaygıyı çok daha yoğun bir şekilde hissetmemize sebep olur ve davranışlarımızı istediğimiz gibi gerçekleştirmemize engel olur. Bu süreçte aklımızdan ne geçtiğini bulmak, düşüncelerimizi yakalayıp sorgulamak, düşüncelerimizin gerçekliğini gözden geçirmek işe yarayacaktır. “Bu düşünce gerçeği yansıtıyor mu?”, “Bu düşünceyi kanıtlayan elimde neler var kanıtlamayan neler var?” sorularını kendimize sorabiliriz. Eğer aklımdan geçen düşünce bir gerçek değil de bir bir olasılıksa, kesinliği olmayan bu olasılığa çok endişelenmem bana haksızlık olmaz mı? Gelecek şu an belirsiz ve kesinliğini bilmediğim belirsiz bir durum için en kötü senaryoyu gerçekmiş gibi algılayıp o doğrultuda yaşarsam bu süreç benim için zorlaşmaz mı? Unutmamalıyız, düşüncelerimiz gerçeklerimiz değillerdir. 

Son olarak, plan yapmak hayatımız için önemlidir ancak bu süreçte gelecekle ilgili kesin ve kusursuz plan girişimi yapmamakta fayda var. Bu sürecin en kısa zamanda geride kalmasını ve herkesin hayatına sağlıkla devam etmesini diliyorum. Bu dönemin geçici olduğunu unutmadan, psikolojik sağlamlığımızı da koruyabilmemiz dileğiyle.

Uzm. Klinik Psikolog Canay Uygur